او استاد رفاقت بود - وبلاگ مهدی

به گزارش وبلاگ مهدی، اگر بود، امروز شمع 89 سالگیش را فوت می کرد.اما هشت سال است که فوت نموده با وجو این امروز را نمی توان در تقویم نادیده گرفت.روزی که یکی از خوشنام ترین آدم های فرهنگ و هنر ایران چشم به جهان باز کرد.

آمد تا دنیای تئاتر ایران را تغییر دهد و دانش و علم را در این هنر نهادینه نموده و راستا حرکت تئاتر سنتی به تئاتر امروزی و مدرن را به انتها برساند.

حمید سمندریان در آلمان درس هنر و تئاتر خواند و به ایران برگشت و دانشکده تئاتر را راه اندازی کرد.برای اعتبار زنده یاد سمندریان همین کافی است که استادی مانند مرحوم عزت ا... انتظامی، یکی از افتخاراتش این بود که درس بازیگری را نزد استاد سمندریان آموخته بود.

فهرست دانشجویان و هنرآموزان زنده یاد سمندریان طولانی است و هرکدام از آنها تعدادی از بهترین نقش های تئاتری یا سینمایی و تلویزیونی را به نام خود ثبت نموده اند.

بعضی هم کارگردانانی صاحب نام شده اند. ناصر هاشمی، یکی از بازیگرانی است که در دانشکده هنرهای زیبا درس خوانده و یکی از اساتیدش آقای سمندریان بوده.

نجیب زاده بود

ناصر هاشمی، درباره استاد سمندریان می گوید: یکی از با شخصیت ترین آدم هایی بود که در عمرم دیده ام.من از مدرسه که ناظم و مدیر سختگیری داشت و همه چیز را با خط کش می سنجیدند که ترازش بهم نخورد سال 55 وارد دانشکده هنرهای زیبا شدم و زمانی که آقای سمندریان را دیدم و در کلاس های ایشان حضور یافتم،شگفت زده شدم.یک انسان با آن سطح از علم و آگاهی و نگاه زیبابین و خلاق،آنقدر فروتن و خوش برخورد بود که همه معادلات ذهنی مرا بهم ریخت.بهترین آموزه ام از ایشان علاوه بر درس هایی که درباره بازیگری از استاد سمندریان آموختم، فن گفت وگو و تعامل با دیگران بود.ایشان با آن همه سوادی که داشت، حرف دانشجویان را گوش می داد، نظرات آنها را می شنید، آنهایی را که درست بود قبول می کرد و درباره آن چه به نظرش قابل قبول نبود، گفت وگو می کرد.به نظرم ریشه این رفتار و این سبک زندگی به خانواده ای که ایشان در آن متولد شده و رشد نموده بود، برمی شود.یک خانواده اصیل، نجیب و با فرهنگ می تواند چنین فرزندی تربیت کند.پدر آقای سمندریان هم اهل فرهنگ و هنر بودند و به آقای سمندریان در ایجاد دانشکده تئاتر و کلا تئاتر ایران یاری می کردند.خانم هما روستا، همسر آقای سمندریان هم درست شبیه خود ایشان بودند.برای همه ما این دو نفر رفیق های خوبی بودند.در کنار آنها خیلی چیزها یاد گرفتیم از مرام و منش انسانی تا درس هنر و تئاتر و بازیگری.

کتاب هایش، کلاس درس اند

از ناصر هاشمی درباره نحوه تدریس زنده یاد سمندریان می پرسم و این که روش او چه تاثیری بر سطح علم و آگاهی دانشجویانش و هنر بازیگری و تئاتر ایران داشت؟

می گوید: آقای سمندریان در آلمان درس خوانده بود و با روش های نوین آموزش هنر و تئاتر آشنا بود.همان روش را در دانشکده هم اجرا می کرد.در واقع دانشجویانش را با تئاتر دنیا آشنا می کرد و متد درست بازیگری و کارگردانی را به آنها آموزش می داد.البته در کنار تدریس، ترجمه نمایش های فرانسوی و آلمانی به فارسی هم در رشد تئاتر ا یران بی تاثیر نبود. به عنوان مثال مقدمه نمایش ازدواج آقای می سی سی پی یکی از مهم ترین درس هایی است که در زمینه تئاتر می توان، آموخت.کارگردان بی نظیری در تئاتر بودند و به نظرم، آقای سمندریان و تاثیری که بر دانش تئاتری ایران داشت را می توان در مجموعه کلاس های آموزشی، ترجمه ها و تالیفات و تئاترهایی که کارگردانی می کرد، آنالیز کرد.این سه موضوع کامل نماینده یکدیگر بودند.پوست اندازی ، تئاتر سنتی ایران از زمان آقای نوشین شروع شده بود و آقای سمندریان ادامه دهنده راهی بود که آقای نوشین شروع نموده بود.آقای سمندریان تئاتر ایران را مدرن کرد و این تاثیر در تاریخ ایران نوشته شده و نمی توان آن را نادیده گرفت یا به سادگی از آن عبور کرد.

تاثیر ثبات اجتماعی بر فردیت آدم ها

از بازیگر، برادرم خسرو می پرسم، همه شاگردان آقای سمندریان جزو بازیگران و کارگردانان خوب ایران هستند، افرادی که شخصیت های باثباتی دارند و کمتر از آنها حاشیه ای دیده ایم.بازیگرانی که آکآدمیک بازی می نمایند و نشان می دهند که دانش بازیگری را آموخته اند.این را می توان تاثیر استاد بر دانشجو و هنرجو دانست؟ چیزی که مدت هاست در حوزه بازیگری کم رنگ شده؟

می گوید: هر دوره ای مختصات خود را دارد.به نظرم شرایط محیطی را نمی توان بر رفتار و حتی سبک تدریس استاد، نادیده گرفت.دوره ای که آقای سمندریان، در دانشگاه و صحنه تئاتر فعالیت داشتند، دوره ای بود که فضای اجتماعی باثبات تر از امروز بود.همین ثبات بر رفتار همه آدم ها و بخصوص هنرمندان تاثیر داشت.منظورم از ثبات این نیست که همه چیز خوب بود و همه اتفاقات سرجای خود قرار داشتند.اما این عصبیتی که چند سالی است بر جامعه حاکم شده، آن موقع وجود نداشت.تنوع دیدگاه و اندیشه بود اما عصبیت و عجله و شتاب نبود.حتی کمبود هایی بود، زمانی که کشور درگیر جنگ بود، اما انگار آدم های آن موقع آرام تر از امروز بودند.دانشجو طالب آموختن بود و برای استاد، آموزش اولویت بود.الان اساتید کمتر در دسترس اند.دانشجو اگر سوال و پرسشی داشته باشد، نمی داند استادش را باید چگونه پیدا کند و جواب پرسشش را از او بگیرد.زمانی که من دانشجو بودم، صحبت ها از کلاس به تریا و کافه کشیده می شد، آنجا اگر تمام نمی شد به خانه هم می رفتیم و بحث را ادامه می دادیم تا به نتیجه برسیم، در بیشتر این دورهمی های محبت آمیز، اساتید هم حضور داشتند. یک آدم هست آقای سمندریان ما را به تئاتر می برد یا به پشت صحنه تئاترهایش دعوت می کرد و همان جا هم برای ما تبدیل می شد به کلاس درس.امروزه هم بازیگران جوان پیروز زیادی داریم که تشنه آموختن هستند.بازیگران مودب و فروتنی که کار کردن با آنها را دوست دارم و لذت می برم.این نکته را همواره به خودم یادآوری می کنم که آدم ها را باید طبق شرایط زمانه سنجید و با آنها کنار آمد.

طاهره آشیانی - روزنامه نگار / روزنامه وبلاگ مهدی