بازی لَنگ، میراث گذشتگان خراسان شمالی برای گذران اوقات فراغت - وبلاگ مهدی

به گزارش وبلاگ مهدی، لَنگ ازجمله بازی های بومی و محلی استان خراسان شمالی علاوه بر جنبه سرگرم کننده، جنبه فعالیت ورزشی و تحرک بدنی نیز دارد، این بازی که برگرفته از فضای فرهنگی و جغرافیایی این منطقه است در فهرست میراث ناملموس ملی ثبت شده است.

به گزارش وبلاگ مهدی به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی، بازی های رایانه ای که امروزه جایگزین بازی های بومی و محلی شده است، نه تنها پیامد مثبت بازی های بومی را ندارد و بی تحرکی و تنبلی را در بچه ها رواج می دهد، بلکه شادی های کاذب را به بچه ها القا می نماید و اثرات نامطلوبی بر روح و روان آن ها دارد. بازی لَنگ و ساخت وسیله آن ازجمله سرگرمی های گذشتگان خراسان شمالی برای گذران اوقات فراغت و نیز ورزش و تحرک بوده است، بازی هایی که هزاران سال همراه انسان ها بوده اند و از آن ها به عنوان میراث معنوی یک جامعه یاد می گردد و چه نیکوست اکنون نیز موردتوجه قرار گیرند.

بازی بومی، محلی لنگ ازجمله ورزش های محلی این استان بوده که جنبه سرگرم نماینده دارد و به نوعی فعالیت نمایشی و ورزشی است که نیازمند تحرک بدنی بوده و بر مهارت های خاصی راسخ است.

به طورکلی بازی به معنای مشغولیت، سرگرمی و فعالیتی برای گذران اوقات فراغت است. ازآنجاکه ایرانیان قدیم هیچ کاری را بی حکمت انجام نمی دادند و در پس هر چیز مقصودی داشتند، بیشتر بازی های محلی و سنتی نیز با اهدافی چون افزایش چابکی، تقویت حسی حرکتی و تمرکز هوش، بهترشان قدرت تشخیص و بسیاری اهداف مفید دیگر طراحی شده و شکل گرفته اند که بازی لنگ نیز این از این ویژگی ها برخوردار است.

گذشتگان ساخت اسباب و وسیله این بازی ها را خود با امکانات موجود در طبیعت می ساختند، همان گونه که اسباب بازی لَنگ نیز که به آن توپ لَنگ می گویند، از پوست و پشم چهارپایان حلال گوشت و سرب و نخ ساخته می شده و در بازی لَنگ استفاده می کردند.

این توپ یا به اصطلاح محلی لَنگ دارای ساختاری خاص بوده و به صورت سنتی ساخته می گردد و هم اکنون نیز اهالی آن را به صورت سنتی و بومی تهیه می نمایند و به عنوان یک دانش بومی و محلی اجرا می گردد و این دانش در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است.

الیاف پوست بز یا میش، سرب که درگذشته از ذوب کردن ساچمه های (گلوله) تفنگ های سر پراستفاده می شده، ظرف مذاب کردن فلز سرب و قلع از جنس آهن و یا مس، قالب های گِلی که از طریق خاک رس تهیه می شده، نخ های کتانی که در حدود 15 تا 20 سانتی متر برای اتصال تکه پوست به سرب، چاقو جهت برش پوست، سوزن و درفش برای سوراخ کردن سرب قالب گرفته شده ازجمله ابزار موردنیاز برای ساخت توپ لَنگ است.

بازیکنان با زدن کناره پا به توپ لنگ و به اصطلاح لی یا لنگ زدن را انجام داده و فنون خاص را اجرا می نمایند. یکی از مزیت های شاخص بازی بومی و محلی لَنگ این است که در این بازی سن و سال مطرح نیست و هنگام برگزاری آن تمامی افراد مشتاق بازی هستند و توپ بازی به آسانی قابل حمل است و در زمینی با حداقل مساحت قابلیت اجرایی دارد.

بازی بومی و محلی با قدمتی 100 ساله

علی حسین پناه، کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی در مورد تاریخچه و قدمت بازی لَنگ می گوید: شکارچیان قدیمی که برای مایحتاج خود شکار می کردند بر این باور بودند که طعمه ای را شکار نمایند که طبیعت اجازه دهد، پس از شکار برای شکرگزاری از خداوند و استفاده بهینه از تمامی آنچه طبیعت به انسان هدیه داده است حتی از پوست پیشانی شکار تکه ای جدا می کردند و با پرتاب کردن آن به هوابر اساس اعتقادات خود برکت و سلامتی را از خداوند خواستار بودند و چون پرتاب این تکه با لنگیدن شکارچی همراه بود به آن لَنگ یا پاره می گفتند.

او بابیان اینکه لَنگ از دیرباز در جشن ها و مراسم های مختلف ازجمله عید نوروز جزئی از سرگرمی های اهالی خراسان شمالی بوده و نسل به نسل تا به امروز حفظ شده است، می افزاید: به گفته اهالی این بازی به همراه ساخت لَنگ چندین نسل است که اجرا می گردد و می توان به نمونه ای از لَنگ (پوست آهو) که حدود 100 سال قدمت دارد اشاره نمود.

حسین پناه تأکید می نماید: بازی های محلی دنیایی از باورهای فرهنگی یک قوم، قبیله یا محل را در دل خود به امانت دارد و حفظ این بازی ها علاوه بر سرگرمی سالم و بدون هزینه، احیای رفتارهای دست جمعی و تمرین زندگی جمعی است. ازاین رو طرح شناسایی بازی های بومی و محلی استان خراسان شمالی از اولویت های پژوهشی است.

او عنوان می نماید: در حال حاضر بعضی نهادهای استان در کوشش هستند بازی های بومی و محلی را احیا نمایند. آموزش وپرورش خراسان شمالی یکی از این نهادهاست که به تهیه شیوه نامه بازی لَنگ اقدام کرد و اولین جشنواره بازی بومی و سنتی لنگ در سال 92 برگزار گردید.

کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی تصریح می نماید: فنون و مهارت ساخت و اجرای بازی بومی و محلی لنگ از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با موضوع میراث ناملموس استان خراسان شمالی در سال 96 ثبت ملی شده است.

* گزارش از محبوبه عبدی