محیط زیست فقط مال تو نیست - وبلاگ مهدی

به گزارش وبلاگ مهدی، اصل پنجاهم قانون اساسی می گوید: در جمهوری اسلامی ایران، حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات رو به رشدی داشته باشند وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیت های مالی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است.این اصل به سادگی موضع گیری قانون را در برابر محیط زیست معین نموده و به روشنی مخالفت خود را با آلوده کردن محیط زیست بیان می نماید.

محیط زیست فقط مال تو نیست

نویسنده: پیمان صفردوست

ضرورت حفاظت از طبیعت به بهانه روز جهانی محیط زیست

اصل پنجاهم قانون اساسی می گوید: در جمهوری اسلامی ایران، حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات رو به رشدی داشته باشند وظیفه عمومی تلقی می شود. از این رو فعالیت های مالی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است.

این اصل به سادگی موضع گیری قانون را در برابر محیط زیست معین نموده و به روشنی مخالفت خود را با آلوده کردن محیط زیست بیان می نماید اما در جهانیی که هرکدام از ما لااقل به مقدار دود اگزوز یک اتومبیل، دفن یک زباله قابل بازیافت در خاک، آلوده کردن سفره های آب زیرزمینی یا از بین بردن اندکی از فضای سبز، در از بین رفتن محیط زیست نقش داریم، آیا باز می توانیم بگوییم هیچ آبی را گل ننموده ایم و آسمان و عشق و زمین را مال خود بدانیم؟ !

مهندس محمد مطلبی دبیر انجمن متخصصان فضای سبز و منظر ایران

فضای سبز عمودی اقدامی بدون ساختارهای پایه ای

در چند سال اخیر به علت شرایط خاص زندگی شهری و معضلات و مسائل مربوط به آن، طرح های مختلف و متنوعی برای تامین فضای سبز مورد احتیاج محیط ارایه شده است که یکی از آنها ایجاد فضای سبز عمودی است. فضای سبز عمودی در واقع بخشی از منظر عمودی است که در آن بیشتر پوشش گیاهی مدنظر است. این فضا روی سطوح عمودی یا شیب دار مثل دیوارها، کناره های اتوبان ها و جاده ها و حتی تراس، بالکن و جلوی پنجره ها به وسیله تکنیک های خاصی اجرا می شود و سه علت عمده برای ایجاد آن وجود دارد:

▪ کمبود زمین:

یکی از دلایل توجه به فضای سبز عمودی در بسیاری از کشورها، فضای پرتراکم شهری به خصوص در بافت های مرکزی آن است. طبق پیش بینی های اجرا شده تا سال 2050 میلادی بیش از 80 درصد ساکنان زمین در شهرها زندگی خواهند کرد و این موضوع موجب افزایش ارزش زمین خواهد شد. از سوی دیگر فضاهای شهری تا حدودی خاص می توانند توسعه افقی داشته باشند و همین موضوع لزوم فضای سبز عمودی را بیش از پیش نشان می دهد.

▪ بهره وری انرژی و توسعه پایدار:

زمانی که از این نوع پوشش گیاهی در نماهای ساختمان ها استفاده شود، دیوارها خنک تر می شوند و تبادل انرژی بین فضای داخلی و خارجی ساختمان کمتر می شود. ایجاد این نوع فضای سبز بعلاوه موجب جذب تابش آفتاب به وسیله گیاه می شود که در نواحی گرم می تواند اثر مطلوبی بر تعدیل دما بگذارد.

▪ ایجاد زیبایی:

یکی دیگر از دلایل توجه جوامع مختلف به فضای سبز عمودی، ایجاد زیبایی های بصری است که می تواند اثر مطلوبی بر ساکنان این محیط ها داشته باشد و کیفیت زندگی و راندمان کاری را در آنها افزایش دهد.

نمونه پیروز

یکی از نمونه های بسیار جالب ایجاد فضای سبز عمودی که در جهان شناخته شده است، در سال 2001 میلادی و در هتل پرشینگ هال پاریس اجرا شده است. در این نمونه، دیواره های این هتل به وسیله نمونه های خاصی از گیاهان پوشیده شده و به صورت خاص و مکاهمه مورد آبیاری قرار می گیرد. در این فضای سبز به هیچ وجه از خاک استفاده نشده و مواد مغذی با آب به صورت محلول به گیاهان رسانده می شود (سیستم هیدروپونیک). نکته جالب دیگر در این فضای سبز، گیاهان مورد استفاده در آن است. گیاهانی که در این فضا استفاده شده اند، ریشه آن چنانی ندارند و بیشتر مواد مورد احتیاج خود را به وسیله رطوبت هوا تامین می نمایند.

فضای سبز عمودی در ایران

استفاده از فضای سبز عمودی چند سالی است که در کشور ما هم مورد توجه قرار گرفته و گاهی به صورت محدود هم به اجرا درآمده است. مثلا اینکه سازمان پارک ها طی ابلاغی، از منطقه ها خواسته است روی این مساله کار نمایند. کوشش هایی هم به ویژه در سال 1388 روی این موضوع انجام گرفت که ایجاد فضای سبز کناره های بزرگراه نیایش و فضاهای سبز روی دیوار ساختمان بعضی از شهرداری های منطقه ها از این جمله اند که با استفاده از تکنولوژی نو و آبیاری های اتوماتیک به اجرا درآمده اند.

البته اینکه آیا این اقدامات آزمایشی به نتیجه می رسد یا نه، مستلزم گذشت زمان است. چند سال زمان احتیاج است تا معین شود با توجه به هزینه های موجود برای این طرح، ایجاد فضای سبز عمودی به این نحو در کشور قابل اجراست یا نه. نکته دیگری که درخصوص ایجاد این فضاها حایز اهمیت است، این است که در ایجاد فضاهای سبز عمودی در کشور ما، اغلب از همان گیاهانی استفاده شده که در ایجاد فضاهای سبز کلاسیک استفاده می شد و با توجه به این موضوع که در فضاهای سبز عمودی مقدار خاک مورد استفاده بسیار محدود است، باید انتظار کشید و دید که آیا این گیاهان با این محیط ها سازگار می شوند یا نه.

فضای سبز عمودی، خوب یا بد؟!

اگر سیستم فضای سبز عمودی در کشور جواب مطلوب دهد و به وسیله فرهنگ سازی های اجرا شده، مردم از آن استقبال نمایند و اگر هزینه های مربوط به ایجاد و نگهداری این فضاها در حد مطلوب و معقولی باشد - که با شرایط موجود بعید به نظر می رسد- می توان امیدوار بود که فضای سبز عمودی در کشور توسعه بیابد و رسیدن به این نتایج احتیاج به زمان دارد.

موضوع دیگری که در ایجاد فضاهای سبز عمودی باید بسیار مورد توجه قرار گیرد، سطح این کار است. اگر ایجاد این فضا در سطوح گسترده ای انجام شود، پرداختن به آن از لحاظ مالی و تاثیر در بهبود کیفیت هوا مطلوب است ولی اگر این کار تنها در سطوح محدود و کوچک انجام شود، نه تنها تاثیر چندانی در بهبود کیفیت هوا نخواهد داشت، بلکه از نظر نگهداری هم مسائل فراوانی را به همراه دارد. در کشورهایی که این نوع پروژه ها به ثمر نشسته اند هم، ایجاد فضای سبز عمودی در مقیاس های بزرگ انجام می شود و مثلا دیواره های یک برج به طور کامل با فضای سبز عمودی پوشش داده شده اند.

مسائل فضای سبز عمودی در کشور

مهم ترین مشکل در حال حاضر در ایجاد فضای سبز عمودی این است که ما هنوز ساختارهای پایه ای مربوط به این کار را نداریم. ما جعبه های مخصوص ایجاد فضای سبز عمودی را از خارج از کشور وارد نموده ایم. سیستم آبیاری اتوماتیک را هم روی آن سوار نموده ایم، ولی هنوز درباره اصل موضوع که همان گیاه مورد استفاده در این محیط هاست اقدام خاصی انجام نداده ایم و فقط به صورت آزمون و خطا عمل می کنیم. ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که اقلیم هرگونه گیاهی و شرایط رشد آن نسبت به گونه های دیگر فرق دارد و باید گیاهانی در فضای سبز عمودی مورد استفاده قرار گیرند که دارای صرفه مالی هم باشند.

یکی دیگر از چالش های مهم در بحث ایجاد فضای سبز عمودی، مساله توسعه این فضاها به محیط های مسکونی و شخصی است که دارای یک سری موانع است. ما اگر بخواهیم فضای سبز عمودی را به صورت عمومی ایجاد کنیم، باید هزینه های مربوط به آن، کمتر از اختصاص یک مترمربع زمین برای ایجاد فضای سبز معمولی باشد وگرنه امکان توسعه این فضاها بر محیط های شخصی به علت عدم صرفه مالی، امکان پذیر نخواهد بود. ضمن اینکه بحث هدف مند کردن یارانه ها و افزایش قیمت آب، می تواند عاملی در جلوگیری از توسعه توجه عمومی به فضای سبز (اعم از عمودی یا کلاسیک) باشد.

نکته دیگر در این رابطه این است که نگهداری و رسیدگی به فضای سبز عمودی که یک کار کاملا تخصصی محسوب می شود به عهده چه کسانی خواهد بود؟! شرکت هایی که در حال حاضر، در کشور طراحی این فضاها را بر عهده دارند، بیشتر تنها واردنمایندگان تجهیزات مربوط به ایجاد فضاهای سبز عمودی هستند. این گروه ها با به کارگیری آنچه در فضاهای سبز خارج از کشور مشاهده نموده اند می خواهند همان محیط ها را در کشور طراحی نمایند که مسلما به علت تفاوت اقلیم و آب و هوا، این مساله دور از فکر به نظر می رسد.

یک فضای سبز عمودی سنتی

شاید در حیاط خانه های قدیمی گیاه موچسب را دیده باشید که با اندام های چسبنده، به دیوارها می چسبد و به تدریج سطح آن را می پوشاند. این گیاه با این ویژگی ، در واقع یک فضای سبز عمودی سنتی ایجاد می نماید. در سال های اخیر به علت افزایش دما و انعکاس حرارت خورشید از سطوح مختلف به گیاه موچسب، این نوع پوشش در بسیاری از منطقه ها از بین رفته است. حال اگر همین گیاه را که مانند یک درخت ریشه های عمیق دارد و نسبت به تغییرات جوی بسیار مقاوم است با سیستم های فضای سبز عمودی امروزی که در برابر دما، کمبود آب و ... بسیار حساس هستند مقایسه کنیم، خواهیم دید که نگهداری از این محیط ها تا چه حد مشکل است، به خصوص اینکه گیاه مو چسب ریشه های خود را در زمین فرو نموده ولی سیستم های نو دارای ریشه های ضعیف در درون باکس های مخصوص هستند که در برابر تابش خورشید قرار گرفته اند.

در کل به نظر می رسد اگر از اثر اندام های چسبنده و رشد بی رویه گیاه مو چسب بر نمای ساختمان صرف نظر کنیم، استفاده از این گیاه و فضای سبز عمودی سنتی باصرفه تر از سیستم های هزینه بر و نو فضای سبز عمودی باشد.

منبع:www.salamat.com

منبع: راسخون