مدرسه خیابانی (+تصاویر) - وبلاگ مهدی

به گزارش وبلاگ مهدی، یک خیابان شلوغ و پررفت و آمد، یک کودک دستفروش و مردی که کنارش روی زمین نشسته و مشغول درس دادن به اوست؛ این تصویری است که این روزها از دکتر حسن گلچین نژاد دزفولی، استاد دانشگاه و معلم باسابقه خوزستانی در فضای مجازی، با یک عنوان اختصاصی دست به دست می گردد: آدم حسابی.

بله درست است، دل این معلم دزفولی آنقدر عظیم است که مدتی است وقتش را علاوه بر دانش آموزان کلاسش، به آموزش 25کودک کار در شهر دزفول هم اختصاص داده و برای درس دادن به آنها ساعت ها کنار خیابان روی زمین نشسته و نه نگاه متعجب رهگذران برایش مهم بوده و نه سرمای هوا و سروصدای خودروها.

دکتر گلچین نژاد، با 22سال سابقه در آموزش و پرورش منطقه سردشت دزفول، تا پیش از کرونا هر روز 30کیلومتر راه تا مدرسه محل خدمتش یعنی مدرسه آیت ا... فلسفی شهیون می رفته و همین جهت را برمی گشته و حالا بابت کرونا، کلاس چندپایه این مدیرآموزگار، آنلاین شده است.

برای او که روزهای کودکی و مقطع ابتدایی را زیر موشکباران حملات وحشیانه رژیم عراق بر سر شهر دزفول گذرانده و تک تک خاطرات کودکی اش گره خورده اند به اضطراب و استرس جنگ و تعطیلی مدارس و دورماندن از تحصیل، حالا پذیرفتنی نیست در روزگاری که نه جنگ است و نه موشکباران، کودکی از درس خواندن باز بماند حتی اگر مهاجر باشد و وطنش کیلومترها از دزفول فاصله داشته باشد.

ماجرای آموزش شما به بچه های کار از کجا آغاز شد؟

یک روز بارانی اواسط همین آبان بود که من با دخترم فاطیما برای خرید بیرون رفتم، در یکی از میادین دزفول پسربچه دستفروشی را دیدم که روی یک زمین نشسته بود و داخل دفتری که مقابلش قرار داشت خطوطی را رسم می کرد. شاید چون معلم ابتدایی هستم کنجکاو شدم که ببینم چه چیزی می نویسد یا می کشد. جلوتر رفتم و دیدم فقط یک سری خطوط نامشخص داخل برگه سفید کاغذ می کشد. پرسیدم پسرم چکار می کنی؟ گفت مشق هایم را می نویسم. گفتم این چیزی که می نویسی به مشق نمی خورد. کمی که بیشتر صحبت کردیم فهمیدم اسمش آرش است و اصلا مدرسه نرفته اما علاقه زیادی به آموختن دارد. بعد از او اجازه گرفتم روی زمین کنارش بنشینم. دخترم همین طور ایستاده بود و ما را نگاه می کرد. من با آرش یک مسابقه فرضی در نوشتن گذاشتم و او هر نشانه ای را که من توی برگه می نوشتم خیلی سریع تکرار می کرد، همان جا افسوس خوردم این پسربچه با این ذوق و استعداد چرا باید از تحصیل محروم باشد. بعد به آرش گفتم من معلم هستم و او از شنیدن این حرف واقعا شاد شد. برایش نشانه های فارسی را نوشتم و همان جا تصمیم گرفتم به او در باسواد شدنش یاری کنم.

چرا این تصمیم را گرفتید؟

مگر من وظیفه ای جز آموختن علم به بچه ها به عهده دارم! من متعهد شده ام معلم باشم و آن لحظه دیدم این پسربچه تشنه آموختن است و روا نیست من علم را از او دریغ کنم. آن روز تا حدود ساعت 8 شب کنار خیابان ماندم تا کار آرش تمام گردد، بعد با هم به خانه اش رفتیم و من با پدرش صحبت کردم و گفتم می خواهم به آرش سواد یاد بدهم. همان جا قرار گذاشتیم هر روز همان جا کنار میدان، وقتی آرش برای دستفروشی می آید، من هم یکی دوساعتی کنارش بنشینم و به او درس بدهم.

واکنش پدر آرش چه بود؟

خیلی شاد شد. حتی از من پرسید چقدر باید به شما بابت این کار بپردازم که گفتم اصلا حرفش را نزنید، برای شادی روح مادرم و رضایت خدا این کار انجام می دهم.

چرا آرش مدرسه نمی رفت؟

آرش اهل کشور افغانستان است و با خانواده اش مهمان کشور ماست؛ ولی چون مثل خیلی از مهاجران دیگر، برگ سبز اقامت ندارد، امکان تحصیل در مدارس دولتی ایران برایش فراهم نیست. از همان اواسط پاییز من هرروز بعدازظهرها می رفتم میدان امام خمینی دزفول، تقاطع خیابان آیت ا... طالقانی و روی زمین کنار آرش می نشستم و به او درس می دادم.

واکنش مردم چطور بود؟ بالاخره رهگذرها عادت ندارند معلم و شاگرد را نشسته بر کف زمین پیاده رو ببینند.

آن اوایل مردم می آمدند و با تعجب نگاه می کردند. بعد کم کم حضور ما عادی شد و اتفاقا واکنش ها هم تغییر کرد. خیلی ها می گفتند خدا پدر و مادرت را بیامرزد. خیلی ها برای ما دسته گل می آوردند. خیلی ها که آرش دستفروش را می شناختند از این که او را در حال درس خواندن می دیدند شاد می شدند. برخی ها فکر می کردند من معلم آرش هستم و به خاطر شرایطش کنار خیابان به او درس می دهم اما شرح می دادم او در هیچ مدرسه دولتی که در سامانه سناد دانش آموزی اسمش ثبت شده باشد، دانش آموز نیست و من هم به صورت غیررسمی به او درس می دهم. در این فاصله هم آرش واقعا پیشرفت خوبی داشت و نشانه ها را یاد گرفت و تبدیل کرد به کلمه و ما آغاز کردیم به آموزش عددنویسی و ریاضی.

چطور شد از آرش به بچه های دیگر کار رسیدید؟

شور و علاقه آرش به یادگرفتن مرا به این کار تشویق کرد و این انگیزه را در من به وجود آورد که دنبال بچه های دیگری باشم که شرایطی مشابه او دارند. من با خودم گفتم الان چشمم فقط آرش را دیده و قطعا آرش های دیگری هم شبیه او هستند که به هر دلیل از تحصیل بازمانده اند و از همان جا آغاز کردم به گشتن. کم کم یک دانش آموزم شد سه تا، سه تا شد 9تا و همین طور بچه ها بیشتر شدند و الان 25 کودک کار پیش من درس می خوانند.

از تجربه درس دادن کنار خیابان بگویید، مخصوصا با این همه شاگرد.

واقعیتش هرچه ما جلوتر رفتیم کار سخت تر شد. هم تعداد بچه ها زیاد بود و هم درس دادن کنار خیابان مسائل خودش را داشت؛ صدای بوق ماشین ها، سرمای هوا، رفت وآمد مردم و ... . بالاخره حواس شان مدام پرت می شد تا این که یک انسان شریف و خیر از ماجرای ما باخبر شد و گوشه ای از کارگاه عظیمی را که داشت با ایرانیت جدا کرد و به عنوان فضای یک کلاس در اختیار من و بچه هایم گذاشت.

والدین بقیه بچه ها هم موافق این آموزش هستند؟

بله، همه موافقت کردند و حتی خیلی ها خودشان بچه هایشان را به این کارگاه می رسانند. من هم از شرایط مالی آنها باخبرم و به همین خاطر کلیه لوازم تحریر و کیف و ماسک و الکل و هرآنچه برای حضور در این کلاس درس لازم دارند را خودم در اختیارشان گذاشته ام. الان بچه ها به دو گروه تقسیم شده اند و یک گروه در روزهای زوج و گروه دیگر هم روزهای فرد برای آموزش می آیند.

با حقوق معلمی چطور می توانید برای این چیزها هزینه کنید؟

(می خندد) من یک موتورسیکلت داشتم که برای تهیه لوازم تحریر این بچه ها فروختم و اصلا هم پشیمان نیستم، چون نمی خواستم دست جلوی کسی دراز کنم.

بچه ها همه مهاجر هستند؟

بله، از این 25تا، 15تا پسر و 10تا دختر هستند که دوتا از دخترها به نام های شبانه و پروانه اهل پاکستان هستند و بقیه بچه ها اهل افغانستان.

چقدر برای آنها وقت می گذارید؟

من صبح ها از ساعت 7 و 30 دقیقه تا 12 و 30 دقیقه موظف هستم به دانش آموزان خودم درس بدهم و باید آنلاین باشم. یعنی وقت صبحم برای دانش آموزان کلاسم است. بعد از آن دیگر وقتم آزاد است و به رضایت خودم فعلا از ساعت 3 تا حدود 5 هرروز به بچه های کار درس می دهم. البته قصه آرش فرق دارد. او چون نمی تواند در کلاس های ما حاضر گردد، من از ساعت 6 تا 8 همان جای همیشگی کنار میدان امام خمینی(ره) به او در پیاده رو درس می دهم.

تقریبا همه ساعت های روزتان پر است، خسته نمی شوید؟

نه، واقعیتش این است که فکر می کنم این بچه های کار مهمان شهر من، مهمان کشور من هستند و همین ها در آینده سفیران خوبی برای کشورم خواهند بود. از طرف دیگر وقتی می بینم این بچه ها اگر در شرایط نادرست رشد نمایند و از تحصیل هم بازبمانند، ممکن است درگیر آسیب های اجتماعی و فرهنگی شوند و تبعاتش گردن شهرهای ما را هم بگیرد، در تصمیمی که گرفته ام مصمم تر می شوم.

برای آنها چه آرزویی دارید؟

الان خیلی دلم می خواهد این حرکت به یک پویش بین معلم های ایران تبدیل گردد. من که این کار را دلی و به نیت شادی روح مادرم آغاز کردم، اما وقتی وارد کار شدم و عشق و علاقه ای بچه های کار را به درس خواندن دیدم فکر کردم که می تواند این کار ادامه پیدا کند. بقیه معلم ها هم اگر در توان شان است وقت بگذارند و هم باقیات الصالحاتی برای خودشان بسازند و هم به این بچه ها کار یاری نمایند.

مینا مولایی - ایران / روزنامه وبلاگ مهدی